แต่ละประเทศเขาก็มีขนบธรรมเนียม ประเพณี ความเชื่อ และ หลักนิยม ของเขา หากเราไปประเทศเขาก็ควรหาข้อมูลเหล่านี้ไว้หน่อย คือเรียกว่า “เรามาเขาดีใจ เรากลับไปเขาคิดถึง” ดีไหมครับ?
ผมได้สรุปสิ่งที่ควรและไม่ควรทำในญี่ปุ่น โดยสิ่งที่ไม่ควรทำนั้นผมจะแยกประเภทตามระดับความร้ายแรงของผลที่เราอาจได้รับคือ ผิดกฎหมาย ผิดธรรมเนียม และ ผิดมารยาท ได้ดังนี้
-
ผิดกฎหมาย อันนี้เข้าขั้นคอขาดบาดตายอย่าริลองเป็นอันขาด
-
การแซงคิว การลัดคิว
-
คนญี่ปุ่นถือว่าคนที่มาถึงก่อนต้องได้รับบริการก่อน ห้ามคุณแซงหรือลัดคิวในทุกกรณี หากคุณเผลอใจไปแซงคิวบทลงโทษสูงสุดคือจำคุก 30 วัน และ/หรือ ปรับตั้งแต่ 1,000 – 10,000 เยน แถมอาจโดนบันทึกประวัติอาชญากรรมด้วย เป็นอาชญากรรมเลยนะครับ
-
แอบถ่ายรูปคนอื่น
ญี่ปุ่นมีกฎหมาย พรบ.คุ้มครองสิทธิส่วนบุคคล ห้ามคุณแอบถ่ายรูปผู้อื่นโดยไม่ได้รับอนุญาต เห็นเขาสวยเขาหล่ออย่าได้ริเด็ดขาด เขาแจ้งความดำเนินคดีกับคุณได้ทันที
แต่หากคุณถ่ายรูปวิวแล้วมีเขาติดอยู่ในภาพนั้นโดยปกติวิสัย ตำรวจดูแล้วเห็นว่าคุณไม่ได้เจาะจงถ่ายรูปเขาก็ไม่มีปัญหาครับ
-
ได้รับเงินทอนเกินแล้วไม่คืน
กรณีนี้มีโอกาสเกิดสูงมากๆ ขอแนะนำให้คุณนับเงินทอนที่ได้รับจากร้านค้าอย่างละเอียดก่อนเก็บลงกระเป๋า หากพบว่าเขาทอนเกินก็ให้รีบคืนเขาไปเพราะหากพนักงานแจ้งว่าเขาทอนเงินคุณเกินมาแล้วคุณปฏิเสธไม่ยอมคืนเขา ถือว่าผิดกฎหมายญี่ปุ่นนะครับ คุณต้องถูกส่งฟ้องศาล แค่นับก่อนก็ไม่มีเรื่องแล้วนะ
-
บ้วนน้ำลายในสวนสาธารณะ
บังคับตัวเอง เตือนตัวเองไว้ครับ หากคุณเผลอบ้วนน้ำลายในพื้นที่สวนสาธารณะ โทษคือจำคุกสูงสุด 30 วัน และ/หรือปรับตั้งแต่ 1,000 – 10,000 เยน แถมอาจโดนบันทึกประวัติอาชญากรรมเลยด้วย
-
อาเจียนในรถแท็กซี่
หากคุณดื่มจนเมาและต้องพึ่งพาแท็กซี่กลับโรงแรมแล้วคุณพลาดพลั้งไปอาเจียนในรถแท็กซี่ ตามกฎหมายคนขับรถแท็กซี่มีสิทธิ์เรียกร้องค่าเสียหายจากคุณ และหากคุณโมโหโกรธาอาละวาด (เพราะกำลังได้ที่น่ะนะ) คุณอาจต้องถูกส่งไปสงบสติอารมณ์ในห้องขังอีกต่างหาก
-
ท้าทาย ทะเลาะวิวาท
งานนี้สำหรับคนใจร้อนโดยเฉพาะครับ ในประเทศญี่ปุ่น หากคุณเกิดการทะเลาะวิวาทแม้ว่าคุณไม่ได้เป็นคนไปหาเรื่องเขาก่อน หรือแม้กระทั่งการนัดกันว่าเดี๋ยวไปวัดกำลังกันหลังตึก คุณก็มีโอกาสถูกตำรวจจับดำเนินคดีโดยมีโทษจำคุก 6 เดือนไปจนถึง 2 ปี
-
ก่อกวนพิธีกรรมทางศาสนา
การรบกวนขัดขวางพิธีกรรมทางศาสนาหรือแม้แต่งานศพนั้น มีบทลงโทษคือ ปรับ 100,000 เยนหรือจำคุก 1 ปี รู้แบบนี้แล้วอย่าไปยุ่งกะงานเขานะครับ
-
การดื่มแล้วขับ
ในญี่ปุ่น หากคุณดื่มแล้วห้ามขับยานพาหนะทุกประเภทแม้กระทั่งจักรยานสองล้อ โทษคืออาจโดนปรับสูงสุด 1 ล้านเยน หรือจำคุกสูงสุด 5 ปี ถ้าคุณไม่หยุดตามสัญญาณไฟจราจรคุณจะโดนปรับ 5 แสนเยน หรือติดคุก 3 เดือน
-
กฎหมายเกี่ยวกับรถจักรยาน
สายเช่าจักรยานต้องอ่าน การใส่หูฟังขณะขี่จักรยาน การขี่จักรยานตอนกลางคืนโดยไม่มีไฟส่องสว่าง การนั่งซ้อนท้ายกัน การใช้โทรศัพท์ หรือ ถือร่มขณะขี่จักรยานถือว่าผิดกฎหมายทั้งหมด คุณอาจโดนปรับสูงสุด 1 ล้านเยน หรือจำคุกสูงสุด 5 ปี และถ้าคุณไม่หยุดตามสัญญาณไฟจราจรคุณจะโดนปรับ 5 แสนเยน หรือติดคุก 3 เดือน นี่แค่จักรยานนะครับ
-
ผิดธรรมเนียมหรือประเพณี ทำแล้วก็อาจโดนมองด้วยสายตาแปลกๆหรืออาจโดนตักเตือน
-
ที่นั่งสำรองในรถไฟและรถสาธารณะ
-
ปกติในรถไฟและรถสาธารณะที่ญี่ปุ่น จะมีที่นั่งสำรองให้ผู้สูงอายุ ผู้พิการ และ สตรีมีครรภ์อยู่แล้ว หากเห็นว่าที่นั่งเหล่านี้ยังว่าง คุณก็ไม่จำเป็นจะต้องลุกให้พวกเขานั่ง และที่สำคัญที่สุดคือ หากคุณเป็นคนปกติไม่เข้าข่ายจะนั่งได้ก็อย่าได้ไปนั่งในที่สำรองพิเศษเหล่านี้เป็นอันขาดนะครับ
-
การใช้บันไดเลื่อน
ก่อนใช้บันไดเลื่อน คุณควรสังเกตว่าคนญี่ปุ่นแถวๆนั้นเขายืนชิดข้างไหน? คือมันยากนิดหน่อยครับสำหรับเรื่องบันไดเลื่อนเนื่องจากบางเมืองนิยมยืนชิดขวาส่วนอีกเมืองมักยืนชิดซ้าย แต่ที่แน่ๆ ยืนควงแขนคู่กันบนบันไดเลื่อนแบบบ้านเราไม่มีแน่นอน
-
การชมดอกซากุระ
ห้ามแตะต้องดอกซากุระเด็ดขาดครับ คือที่เราเห็นๆว่าบางคนมีการใช้มือประคองดอกซากุระแล้วถ่ายรูปกันนั้น ถ้าเป็นคนญี่ปุ่นแท้ๆเขาจะไม่สัมผัสดอกซากุระเลยเพียงแต่ใช้มุมกล้องช่วยเท่านั้น
-
การใช้ตะเกียบ
ถ้าจะวางตะเกียบให้วางนอนๆลงไปบนปากชามข้าว อย่าปักตะเกียบลงไปในถ้วยข้าว เพราะจะคล้ายกับการปักธูปไหว้ศพ
ถ้าจะคีบอาหารให้ผู้อื่น ควรคีบแล้ววางลงในจานของเขาไปเลย ห้ามคีบแล้วส่งอาหารจากตะเกียบคุณสู่ตะเกียบของเขาโดยตรง เพราะสิ่งที่คนญี่ปุ่นจะใช้ตะเกียบคีบแล้วส่งต่อกันจากตะเกียบสู่ตะเกียบโดยตรงนั้น คือกระดูกที่เผาแล้วตอนทำพิธีเก็บกระดูกในงานศพเท่านั้น (จริงๆมันก็ไม่ง่ายที่จะทำแบบนั้นอยู่แล้วเนอะ?)
-
การแช่ออนเซน
ก่อนลงแช่ออนเซนคุณต้องอาบน้ำชำระล้างร่างกายให้สะอาด อาบมันจะจะข้างบ่อในที่ที่เขาจัดไว้ให้อาบนั่นแหละครับ (ไม่ใช่อาบมาอย่างเอี่ยมจากห้องพัก มาถึงแล้วพุ่งลงบ่อเลย) ลงแช่โดยไม่สวมใส่เสื้อผ้า ส่วนผ้าขนหนูให้วางบนศีรษะหรือบนขอบอ่าง ไม่จุ่มลงน้ำนะครับ
ออนเซนส่วนใหญ่ไม่อนุญาตให้ผู้มีรอยสักลงแช่อย่างเด็ดขาด หากท่านมีรอยสักกรุณาสอบถามเจ้าหน้าที่ก่อนเข้าใช้บริการ (ทำไมในหนังพวกยากุซ่าสักเต็มตัวถึงลงได้ล่ะ?)
-
การใช้สุขภัณฑ์
ข้อนี้เจอทุกคนครับ หากคุณต้องการใช้สุขภัณฑ์แล้วเปิดประตูห้องน้ำเข้าไปพบว่าฝาของสุขภัณฑ์นั้นปิดอยู่ แปลว่าเขาทำความสะอาดเรียบร้อยพร้อมให้คุณใช้งานได้แล้วนะครับ ซึ่งตรงข้ามกับในบ้านเราอย่างสิ้นเชิง
แต่แบบนี้มันก็ทำให้เราใจสั่นนิดๆเวลาจะเปิดฝาขึ้นมาใช้งานเหมือนกันนะ มันเป็นความรู้สึกที่ยากจะบรรยาย คุณต้องไปลองเองครับ
คุณสามารถใช้กระดาษชำระแล้วทิ้งลงในโถสุขภัณฑ์ได้เลย ไม่ต้องทิ้งลงในถังขยะเนื่องจากกระดาษชำระของเขาสร้างให้เปื่อยยุ่ยได้ง่ายครับ ตรงข้ามกับบ้านเราอีก
-
การถูกเนื้อต้องตัวกัน
อันนี้เอาใจยากหน่อย คือบางภูมิภาคการจับมือหรือโอบกอดระหว่างเพื่อนเป็นเรื่องธรรมดา แต่พอไปทำอีกภูมิภาคนึงมันกลายเป็นผิดธรรมเนียมร้ายแรงเลย แต่สำหรับคู่รักกลายเป็นอีกเรื่องเพราะคู่รักสามารถแสดงความรักต่อกันได้โดยเปิดเผยครับ
ผมว่าถามเขาตรงๆไปเลยครับว่าตกลงผม shake hands คุณได้ไหม? เรียกว่า play safe ไว้ก่อน
-
แต่งตัว Sexy
เสื้อสายเดี่ยวเป็นของที่ไม่เหมาะจะใส่ในญี่ปุ่น ถ้าใส่ออกไปผู้คนอาจเข้าใจเจตนาคุณผิด แต่สำหรับกางเกงหรือกระโปรงสั้นๆไม่เป็นไรครับ
-
การเทซอสลงคลุกข้าวโดยตรง
สายชอบคลุกข้าวระวังนิดนึง คนญี่ปุ่นจะงงถ้าเขาเห็นคุณเทซอสลงคลุกข้าว พวกเขาจะใช้วิธีเทซอสลงในถ้วย คีบกับลงจิ้มแล้วค่อยทานข้าวตาม
ส่วนตัวผมเทซอสคลุกข้าวประจำ คือชอบด้วยติดด้วย ถ้าคุณชอบเหมือนกันควรหาที่นั่งแบบบังๆสายตาคนอื่นนิดนึงครับ
-
ผิดมารยาท ทำแล้วอาจโดนเบ้ปากมองบนใส่
-
การตรงต่อเวลา
-
คนญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับเวลาอย่างยิ่ง ถ้ามีนัดกับคนญี่ปุ่น ห้ามไปสายเป็นอันขาดเพราะเขาจะถือว่าเป็นการไม่ให้เกียรติ
-
การถ่ายภาพ
เวลาเข้าพิพิธภัณฑ์ วัด และ ศาลเจ้า คุณควรหาข้อมูลก่อนว่าเขาอนุญาตให้ถ่ายภาพได้หรือไม่นะครับ
-
การใช้อุปกรณ์สื่อสารในที่สาธารณะ
เนื่องจากคนญี่ปุ่นเคารพสิทธิของผู้อื่นมาก ดังนั้นคุณควรปิดเสียงอุปกรณ์สื่อสารทุกชนิดเมื่อจะใช้บริการรถสาธารณะ หากจำเป็น ควรพูดโทรศัพท์ด้วยเสียงที่เบาที่สุดและคุยให้สั้นที่สุด ทั้งนี้รวมถึงห้างสรรพสินค้าและสวนสาธารณะด้วย
-
การใช้ตะเกียบ
หากต้องการคีบอาหารจากจานกลาง คุณควรใช้ตะเกียบกลางเท่านั้น (เหมือนใช้ช้อนกลางในบ้านเรานี่แหละครับ) หากไม่มีตะเกียบกลางคุณควรกลับเอาด้ามตะเกียบของคุณคีบอาหารจากจานกลางแทน แล้วค่อยกลับมาใช้ปลายตะเกียบคีบอาหารทาน (ผมว่าขอตะเกียบกลางจากเขาง่ายกว่านะ)
-
การสั่งน้ำมูก
คนญี่ปุ่นเขาให้ความสำคัญกับการรักษาสุขภาพของตนเองและผู้อื่น หากคุณมีน้ำมูกคุณควรใส่หน้ากากอนามัยตลอดเวลา หากจามแล้วมีน้ำมูกอย่าสั่งน้ำมูกในที่สาธารณะเด็ดขาดเพราะคนญี่ปุ่นจะถือว่าคุณไม่มีความรับผิดชอบต่อสังคมด้วยการแพร่เชื้อใส่พวกเขา คุณควร ซื๊ดอัดน้ำมูกเอาไว้จนกว่าจะเจอห้องน้ำครับ
-
เดินไปทานอาหารไป ทานอาหารบนรถสาธารณะ
คนญี่ปุ่นไม่เดินทานอาหารครับ ลองสังเกตดูตามร้านริมทางเท้า เขาจะซื้อแล้วทานจนหมดก่อนค่อยเดินต่อ ส่วนในรถสาธารณะเขาก็ไม่ทานเพราะกลัวจะหกเลอะเทอะรบกวนผู้อื่นครับ
-
การใช้นิ้วชี้โน่นนี่
การใช้นิ้วชี้อะไรๆเป็นเรื่องหยาบคายในญี่ปุ่น คุณควรใช้การผายมือแทน พูดง่ายๆ คือชี้ไปทั้ง 5 นิ้วพร้อมๆกันนั่นแหละ
-
การใช้ตะเกียบชี้ไปที่อะไรๆ ก็เป็นเรื่องที่เสียมารยาทมาก
-
คนญี่ปุ่นไม่ใช้กระดาษทิชชู่แบบม้วนเช็ดปากเด็ดขาดเนื่องจากบ้านเขาแยกประเภทชัดเจนนะครับ เรื่องนี้มักมีปัญหาตอนเขามาบ้านเรามากกว่า อันนี้ผมแถมให้
-
การถอดรองเท้า
คล้ายๆประเทศไทยของเรานี่แหละครับ บางสถานที่เขาจะเขียนป้ายขอให้คุณถอดรองเท้าก่อนเข้าไปข้างใน ถ้าไม่สันทัดภาษา วิธีเอาตัวรอดง่ายๆ คือสังเกตว่าคนอื่นๆ เขาถอดกันหรือเปล่าครับ
เยอะนะครับ ผมเขียนไปยังหนักใจไป แต่จริงๆ แล้วสิ่งที่พวกเราในฐานะนักท่องเที่ยวต้องระวังคือสิ่งที่ทำแล้วผิดกฎหมายตามข้อ 1 เท่านั้นแหละครับ เพราะอย่างเบาะๆ ก็เสียเงิน ส่วนข้อ 2 และ 3 เอาไว้สร้างความประทับใจให้คนญี่ปุ่นเสียมากกว่าว่าเราศึกษาข้อมูลก่อนไปบ้านเขา
ทีนี้มาดูสิ่งที่คุณควรทำเมื่ออยู่ในญี่ปุ่นกันบ้าง
-
ที่เขี่ยบุหรี่มือถือ
นักสูบทุกท่านควรซื้อที่เขี่ยบุหรี่มือถือติดตัวไว้ บางแห่งเขาห้ามสูบแต่บางแห่งสูบได้ แต่ถึงสูบได้เขาก็อาจไม่ได้เตรียมที่เขี่ยบุหรี่ไว้ให้คุณ ก่อนสูบบุหรี่ควรตรวจสอบให้แน่ใจครับ
-
ส่งเสียงความอร่อย
หากคุณทานอาหารที่เป็นน้ำ เช่น ซุป ราเมง ฯลฯ คุณควรทำเสียงให้ดังแบบที่เมืองไทยไม่ให้ทำนั่นแหละ เจ้าของร้านจะดีใจมากเพราะคุณกำลังบอกเขาว่ามันอร่อยมากๆ
-
ไม่ต้องให้ทิป
ชาวญี่ปุ่นถือว่าเขาบริการคุณด้วยใจล้วนๆ ถ้าคุณประทับใจมากจนทิ้งทิปไว้ที่โต๊ะ คุณอย่าแปลกใจเพราะเขาจะวิ่งเอาทิปนั้นมาคืนคุณ อีกอย่าง ออกจากร้านมาแล้วลองมองกลับไปที่ประตูร้าน คุณอาจเห็นพนักงานของร้านออกมายืนส่งคุณจนลับสายตาเพื่อเป็นการแสดงความขอบคุณ
-
การใช้ลิฟท์
หากคุณเดินเข้าลิฟท์เป็นคนแรก คุณควรยืนกดลิฟท์ให้เปิดปิดและบริการกดเลือกชั้นให้ผู้อื่นจนกว่าจะถึงชั้นของคุณ คนญี่ปุ่นจะชื่นชมคุณอย่างยิ่ง แต่ไม่ได้ทิปนะครับ ทำด้วยใจล้วนๆ
-
การแต่งชุดยูกาตะ
ทั้งชายและหญิงให้ใส่แบบเชิ๊ตผู้ชายคือต้องเอาซ้ายทับขวาเสมอ ถ้าขวาทับซ้ายคือเขาแต่งตัวให้ผู้เสียชีวิตครับ
-
รับของด้วย 2 มือเสมอ
รับของอะไรจากใครก็ตามควรใช้สองมือเสมอ คนญี่ปุ่นจะถือว่าเป็นความสุภาพของเราครับ
-
วางเงินลงในถาดรับเงิน